Utgangspunktet er at en eier fritt disponerer over egen eiendom, og bestemmer selv hva han eller hun vil foreta seg på egen eiendom. Denne friheten har imidlertid visse rammer. De viktigste reglene for dette finner en i naboloven.

Det følger av naboloven § 2 at ingen må

«ha, gjera eller setja i verk noko som urimeleg eller uturvande er til skade eller ulempe på graneeigedom.»

Grunnvilkåret er at aktiviteten er «urimelig eller uturvande», hvilket betyr «urimelig eller unødvendig», og handlingen må føre til «skade eller ulempe» for en naboeiendom (her omfattes også eiendommer som ikke direkte grenser til den aktuelle eiendommen).

Handlinger som utføres i ren sjikanehensikt vil lett bli ansett ulovlige. Det er imidlertid ikke et vilkår for å ramme unødvendige handlinger at disse er satt i verk i den hensikt å plage naboen. Tiltak som i utgangspunktet kan ha et fornuftig formål vil også være ulovlige dersom disse gjennomføres på en unødvendig skadelig måte.

For at et tiltak skal være «urimeleg» til skade eller ulempe, må skaden eller ulempen overstige en viss tålegrense. Det fremgår av § 2 andre ledd at:

«[i] avgjerda om noko er urimeleg eller uturvande, skal det leggjast vekt på kva som er teknisk og økonomisk mogeleg å gjera for å hindra eller avgrensa skaden eller ulempa. Det skal jamvel takast omsyn til naturmangfaldet på staden.»

I avgjerda om noko er urimeleg, skal det vidare leggjast vekt på om det er venteleg etter tilhøva på staden og om det er verre enn det som plar fylgja av vanlege bruks- eller driftsmåtar på slike stader.

Jamvel om noko er venteleg eller vanleg etter tredje stykket, kan det reknast som urimeleg så langt som det fører til ei monaleg forverring av brukstilhøva som berre eller i særleg grad råkar ein avgrensa krins av personar.

Det mest avgjørende momentet i rimelighetsvurderingen er hva som er «venteleg» på stedet, og om ulempen kan avbøtes teknisk innenfor en rimelig økonomisk ramme.

Det er i rettspraksis behandlet en rekke saker om naboforhold. Dette har for eksempel dreid seg om støy fra flyplasser, støy og ulemper knyttet til veiarbeid og lukt fra grisehus.

Videre har domstolene behandlet en rekke tvister vedrørende trær og hekker. Trær reguleres særskilt i naboloven § 3:

«Er det ikkje nemnande om å gjera for eigaren eller for naturmangfaldet på staden, må eigaren ikkje ha tre som er til skade eller serleg ulempe for grannen, nærare hus, hage, tun eller dyrka jord på granneeigedomen enn tredjeparten av trehøgda. Kongen kan gjeva nærare føresegner om målingsmåten.

Hekk som er lågare enn 2 meter, er ikkje ulovleg etter denne paragrafen. Hekk som lyt reknast for grannegjerde, går ikkje inn under denne lova.»

 

Det er også gitt en egen forskrift om målemetoden:

«Trehøgda skal målast i loddrett line frå grunnen der treet (stomnen) står og til høgste punktet i trekrona.

Fråstandet til hus, hage, tun eller dyrka jord på granneeigedomen skal målast i vassrett line frå næraste ytterkant på trestomnen. Når trestomnen ikkje hallar nemnande, kan målet takast i ei lagleg høgd frå bakken, men elles skal målet takast i ei høgd som svarar til halve trehøgda (sjå ovanfor) eller – om sjølve stomnen er lågare – i høgd med øvste punktet på stomnen.»

Tvister mellom beboere i borettslag og eierseksjonssameier må løses med basis i borettslagsloven, eierseksjonsloven, vedtekter eller ordensregler.